Iedere paramotor maakt geluid. Dit geldt voor zowel paramotors met een brandstofmotor als voor paramotors met een elektrische motor. Dit komt omdat het meeste geluid afkomstig is van de propeller. Hoewel een paramotor veel minder geluid maakt dan andere gemotoriseerde luchtvaartuigen, wordt het geluid niet door iedereen als positief ervaren. Dit komt omdat een paramotor relatief traag vliegt. Door goed vlieggedrag te tonen en slim materiaal te kiezen kun je geluidsoverlast beperken.
- Geluidsbeleving
- Geluid en dieren
- Meer over geluid
- Geluid meten
- Geluidsnorm voor paramotors
Geluid en geluidsbeleving door mensen
Elke paramotor die in Europa wordt verkocht en technisch in orde is, voldoet aan de wettelijke geluidsnorm. Toch wordt het geluid van een paramotor niet door iedereen als positief ervaren. We spreken dan van een negatieve geluidsbeleving. Een negatieve geluidsbeleving wordt in bijna alle gevallen veroorzaakt door ongewenst vlieggedrag. Voorbeelden van ongewenst vlieggedrag welk leidt tot negatieve geluidsbeleving zijn:
- (Te) lage vlieghoogte
- Spelen met gas of vliegen met vol gas
- Herhaaldelijk rondjes vliegen over dezelfde plek
- Met grote groepen paramotors tegelijkertijd vliegen
Vlieghoogte en geluid
Een (te) lage vlieghoogte leidt tot overlast voor mensen en dieren op de grond. Dit komt omdat de hoeveelheid geluid toeneemt met naarmate de bron dichterbij komt. Vergelijk het met een passerende motorfiets, de toeschouwer ervaart de grootste hoeveelheid geluid als de motorfiets het dichtst bij is.
De relatie tussen de vlieghoogte en het geluidsniveau dat op de grond wordt waargenomen is omgekeerd kwadratisch. Dit betekend dat een paramotor die 2 keer hoger vliegt, 4 keer minder geluid veroorzaakt op de grond. In decibel (dB), de eenheid waarin geluid wordt uitgedrukt, komt dit overeen met een reductie van 6 dB.
Voorbeeld: Een paramotor vliegt op 200 meter hoogte over een geluidsmeter. De meter geeft hierbij 50 dB(A) aan. Als dezelfde paramotor op dubbele hoogte (400 meter) over de geluidsmeter vliegt, zal de meter 44 dB(A) aangeven. Dit komt overeen met 4 keer minder geluid.
Het aanhouden van een goede vlieghoogte is dus simpel maar zeer effectief middel om geluidsoverlast te beperken. Later op deze pagina kun je lezen dat de ‘winst’ van 6 dB veel groter is dan winst die behaald kan worden door te kiezen voor stiller materiaal.
Spelen met gas of vliegen met vol gas
‘Spelen met gas’ (lees: afwisselend gebruik van stationair en vol gas) of vliegen met vol gas leidt ook tot overlast op de grond. Dit komt omdat de hoeveelheid brongeluid van een paramotor sterk toeneemt bij vol gas. Uit geluidsmetingen blijkt dat paramotors bij level vlucht tot wel 4-16 keer minder geluid produceren dan bij vol gas (dit komt overeen met 5 tot 12 dB).
Om deze reden wordt al vroeg in de praktijkopleiding aangeleerd om vol gas alleen te gebruiken bij het los komen. Nadat de paramotor ‘los’ is, wordt gas teruggenomen en met half gas uitgeklommen. Net als het aanhouden van een goede vlieghoogte is niet ‘spelen met gas’ of vliegen met vol gas dus een zeer efficiënte manier om geluidsoverlast te beperken.
Herhaaldelijke rondjes vliegen of vliegen met een grote groep
Het spreekt voor zich dat het herhaaldelijk vliegen van rondjes over dezelfde plek of het vliegen met een grote groep leidt tot overlast op de grond. Als paramotorvlieger kun je deze overlast beperken door gebruik te maken van verschillende startlocaties en verschillende vliegroutes te kiezen. Daarnaast is een algemeen advies om niet met meer dan 4 paramotors tegelijk te vliegen.
Geluid en dieren
Meer over geluid van paramotors: minder is altijd beter
Geluid meten
Een geluidsniveau kan worden gemeten met behulp van een geluidsmeter en wordt uitgedrukt in decibel (dB). De geluidsmeter meet de kleine veranderingen luchtdruk die wij met onze oren waarnemen als geluid. Er zijn verschillende klassen geluidsmeters. De klasse garandeert dat de geluidsmeter met een bepaalde nauwkeurigheid kan meten. Voor officiële metingen mag alleen een klasse 1 geluidsmeter gebruikt worden. Deze geluidsmeter heeft een meetnauwkeurigheid van ongeveer 1 dB. Een klasse 2 geluidsmeter heeft een nauwkeurigheid van ongeveer 2 dB.
Het is belangrijk te weten dat onze oren niet voor alle frequenties even gevoelig zijn. Het menselijk oor is niet in staat hele lage en hele hoge tonen waar te nemen. Geluidsmetingen worden daarom “A” gewogen: de bijdrage van lage en hoge tonen wordt in het meetresultaat onderdrukt. Hierdoor ontstaat de eenheid dB(A).
Geluidsnorm voor paramotors
Ieder luchtvaartuig moet voldoen aan een wettelijke geluidseis. Dit geldt ook voor paramotors. In de luchtvaart wordt geluidsproductie volgens een gestandaardiseerde methode gemeten. Deze methode is voor lichte propeller aangedreven vliegtuigen beschreven in hoofdstuk 10 van ICAO Annex 16. De methode die ICAO beschrijft is om verschillende redenen niet bruikbaar voor een paramotor. Daarom is in Nederland gekozen voor een grondmeetmethode welke is afgeleid van ICAO Annex 16.
Dankzij de lichte bouw en het relatief lage vermogen voldoen alle in Europa geproduceerde paramotors met een leeggewicht <120 kg altijd aan de wettelijke norm (aangenomen dat zij technisch in orde zijn). Paramotors met een groter leeggewicht moeten een geluidskeuring doorstaan.
Minder is altijd beter
Hoewel paramotors eigenlijk altijd aan de wettelijke geluidseis voldoen, is het wel van belang dat iedere paramotorvlieger zich bewust is van het feit dat hij (of zij) geluid produceert waarmee mogelijk overlast wordt veroorzaakt. Hiervoor werd al beschreven dat vlieggedrag een grote invloed heeft op het geluid dat op de grond wordt waargenomen. Ook door het kiezen van het juiste materiaal kan geluid worden teruggebracht. Want:
Minder geluid is ALTIJD beter: voor jezelf en voor de omgeving.
Bij voorkeur produceer je dus veel minder geluid dan maximaal toegestaan.
GELUIDSBRON
Het geluid dat een paramotor produceert komt vooral van de propeller en in mindere mate van de motor. Vergeleken met de propeller van een normaal vliegtuig (tractor-configuratie) produceert de propeller van een paramotor (pusher-configuratie) relatief veel geluid. Dit komt omdat de het paramotorframe, de motor en piloot de luchtstroom die de propeller in gaat verstoren. Daardoor ontstaan wervelingen op het propellerblad en (vergeleken met de laminaire luchtstroom in een pusher-configuratie) relatief meer geluid.
De KNVvL heeft uitgebreide metingen verricht aan het geluid dat door paramotoren wordt geproduceerd. <afmaken>
GELUID VAN DE PROPELLER
Hoewel het gek klinkt, maakt een elektrische paramotor bijna even veel geluid als een vergelijkbare paramotor met een brandstofmotor. Dit komt omdat de propeller het grootste gedeelte van het geluid produceert. De maximale hoeveelheid geluid (vol gas) die een propeller van een paramotor produceert hangt af van een aantal factoren:
- De tipsnelheid van de propellerbladen.
- De hoeveelheid arbeid die door propellerbladen wordt verricht.
- Het aantal propellerbladen.
Tipsnelheid
Vol gas bereikt de tip van de propeller van een paramotor ongeveer 0.5 tot 0.6 keer de geluidssnelheid (0.6 343 m/s).
Arbeid
Aantal bladen
Belangrijk: Uit metingen van de KNVvL blijkt dat het geluidsniveau op 70% van het maximum toerental (level flight) 5 tot 12 dB lager is dan het geluid bij maximaal toerental. Er wordt dus 2 tot 4 keer minder geluid geproduceerd! Dit is een belangrijke reden om NIET vol gas uit te klimmen of te vliegen.
GELUID VAN DE MOTOR
2-takt vs 4-takt
AANSCHAF VAN EEN PARAMOTOR
Er zijn bij aanschaf van een paramotor dus een aantal manieren om de hoeveelheid geluid die de paramotor produceert te verminderen. Het is belangrijk om hier als paramotorvlieger bewust mee om te gaan. Je bent immers een ambassadeur voor onze luchtsport. Niemand (ook jijzelf niet) zit te wachten op de productie van veel geluid.
Het belangrijkste advies: koop GÉÉN oud en luidruchtig materiaal op Marktplaats, maar kies voor modern en stil materiaal dat aansluit op jouw postuur. Bij de aanschaf kun je met onderstaande aspecten rekening houden.
- Een motor met een kleinere cilinder inhoud / vermogen produceert minder geluid
Daarom heeft het de voorkeur een motor aan te schaffen die niet tè veel vermogen heeft. Houdt er wel rekening mee dat de motor voldoende stuwkracht moet kunnen produceren om veilig los te kunnen komen. Afhankelijk van je vleugel en gewicht moet je tenminste met +1 m/s (voetstart) of +1.5 m/s (trikestart) los kunnen komen. Een paramotorvlieger met een gewicht van 100 kilogram kan dus niet met een 80 cc motor vliegen. Je KNVvL instructeur kan inschatten welke motor / welk motorvermogen je ongeveer nodig hebt. - Vlieg je trike, kies voor 4-takt
Een 4-takt motor produceert minder geluid dan een 2-takt motor. In de praktijk zal de voetstarter niet snel voor een 4-takt motor kiezen vanwege het hogere gewicht. Als je trike vliegt is het gewicht minder van belang. Kies daarom als trike vlieger voor 4-takt om de geluidsproductie zo laag mogelijk te houden.
- Korte versus lange propeller
Een langere propeller kan voor de paramotorvlieger interessant zijn omdat deze meer stuwdruk geeft, maar houdt er rekening mee dat deze (veel) meer geluid geeft. Dit komt omdat de propellertips (veel) grotere snelheden bereiken dan de kortere variant en de propellerbladen (veel) meer arbeid verrichten dan een korte propeller.
- Meerblads propeller
Meer (dan twee) bladen hoeven per blad minder arbeid te verrichten om het vermogen van de motor in de lucht te verplaatsen dan een tweebladspropeller. Je kunt dus vliegen met een lager toerental waardoor de meerbladspropeller minder geluid maakt. Daarnaast produceert een meerbladspropeller geluid met een hogere frequentie dan een tweebladspropeller. Hoger frequent geluid wordt in de lucht beter gedempt dan de lage frequentie van een tweeblads propeller. Een waarnemer op de grond zal dus minder geluid ervaren.
Nadelen van een meerbladspropeller zijn 1) de hogere kosten bij aanschaf en 2) de hogere massa waardoor de machine minder snel op toeren komt. In de praktijk zul je dit laatste vrijwel niet merken als je normaal vliegt. Soms wordt ook de hogere kosten bij schade als nadeel genoemd. Van belang is om te weten dat e-props propellers aanbiedt die per blad kunnen worden vervangen.
- Efficiënter scherm
Het scherm bepaald tenslotte in belangrijke mate hoeveel geluid dat door de paramotor bij levelled flight wordt geproduceerd. Een nieuw en efficiënt scherm vraagt een veel lager toerental dan een (klein) acro scherm. Kies dus voor de laatste technologie en niet voor een acro scherm.
GEDRAG